Feest van de Democratie: waarom nu?

Door: Ronald de Waard

Misschien hebt u het gemist, maar afgelopen weekend was in Nijmegen het eerste nationale Democratiefestival. 15 september is bovendien uitgeroepen tot “Internationale Dag van de Democratie”. De democratie bestaat alweer een tijdje, dus dat roept bij mij de vraag op waarom het juist nu nodig is de zegeningen van de democratie onder ieders aandacht te brengen. Blijkbaar zijn wijze mensen bij Binnenlandse Zaken en de Verenigde Naties van opvatting dat ons staatsbestel wel een steuntje in de rug kan gebruiken.

Er is wel reden tot zorg. Autocratische leiders die de democratie gebruiken om de dictatuur van meerderheid te vestigen. Populisten aan beide zijden van het politieke spectrum die tegenstellingen uitvergroten en daarmee een wig drijven in de samenleving. Verruwing van het politieke debat, waardoor verschillen van opvatting niet leiden tot dialogen maar tot politiek gehakketak. Niet verwonderlijk dat steeds meer mensen hun vertrouwen in de democratie verliezen.

Ook dichter bij huis is er alle reden tot zorg. In de afgelopen jaren heb ik regelmatig jonge mensen gesproken die vol ambitie en energie zitting namen in de gemeenteraad, om na enkele jaren gedesillusioneerd af te haken. Waar ligt dat aan? Ik heb er geen diepte-onderzoek naar gedaan maar twee citaatjes zijn wel in mijn geheugen blijven haken:

“Je gaat in de raad om dingen voor elkaar te brengen, maar daar komt niets van terecht. Mensen zitten elkaar daar alleen vliegen af te vangen”.

“Ik ging in de raad met de ambitie om op den duur wethouder te worden. Toen ik zag hoe de wethouder van mijn partij, waar ik heel veel respect voor had, genadeloos werd afgemaakt had ik het wel gezien. Daar ben ik niet geschikt voor.”

Natuurlijk, het zijn maar voorbeelden. Ik kom gelukkig nog regelmatig in raadsvergaderingen waar wel respectvol en constructief wordt vergaderd en gemeentebesturen in staat blijken om tot adequate besluitvorming te komen, ook als die besluiten maatschappelijke weerstand oproepen. Want dat is waar het aan het einde van de dag om gaat: besluitvaardigheid om maatschappelijke problemen op te lossen. Discussie met als doel optimaal maatschappelijk draagvlak te creëren. Politieke minderheden respecteren en waar mogelijk verbinding maken voor dat brede draagvlak . Daar wordt de politiek op afgerekend.

Als democratische politiek niet in staat is om dat voor elkaar te brengen, dan kunnen we wel feestjes organiseren, maar die gaan dan het tij niet keren. Bovendien is de burger zelf prima in staat om democratie op kritische wijze te bekijken, ook zonder een festival.